Genel Bakış

Epilepsi ameliyatı, beyninizde nöbetlerin ortaya çıktığı bölgeyi kaldıran veya değiştiren bir prosedürdür.

Epilepsi cerrahisi, nöbetler her zaman beyindeki tek bir yerden kaynaklandığında en etkilidir. Epilepsi cerrahisi ilk tedavi yöntemi değildir. Ancak en az iki epilepsi ilacı nöbetleri kontrol edemediğinde düşünülür.

Epilepsi ameliyatı için uygun olup olmadığınızı ve prosedürün nasıl yapıldığını belirlemek için bir dizi ameliyat öncesi değerlendirme gereklidir.

Neden Epilepsi Cerrahisi Yapılır?

İlaçlar nöbetleri kontrol etmediğinde, biz bu duruma tıbbi olarak dirençli epilepsi veya ilaca dirençli epilepsi diyoruz, epilepsi cerrahisi bir seçenek olabilir. Epilepsi ameliyatının amacı, nöbetleri ortadan kaldırmak veya ilaçları kullanarak ya da kullanmadan nöbetlerin şiddetini azaltmaktır.

İyi kontrol edilemeyen epilepsi, aşağıdakiler de dahil olmak üzere birtakım komplikasyonlara ve sağlık risklerine neden olabilir:

Nöbet sırasında fiziksel yaralanmalar
Banyo veya yüzme sırasında nöbet meydana gelirse boğulma
Depresyon ve kaygı
Hafıza veya diğer düşünme becerilerinde azalma
Çocuklarda gelişimsel gecikmeler
Ani ölüm : epilepsinin nadir bir komplikasyonudur

Epilepsi Cerrahisi Türleri

Epileptik nöbetler, bazı beyin hücrelerinin (nöronlar) anormal aktivitesinden kaynaklanır. Ameliyat türü büyük ölçüde nöbeti tetikleyen nöronların konumuna ve hastanın yaşına bağlıdır. Ameliyat türleri şunları içerir:

Rezektif Cerrahi; En yaygın epilepsi cerrahisi olan rezektif cerrahi, beynin küçük bir kısmının çıkarılmasıdır. Cerrah, nöbetlerin ortaya çıktığı beyin bölgesindeki beyin dokularını, genellikle bir tümör bölgesini, beyin hasarını veya malformasyonu keser. Rezektif cerrahi çoğunlukla görsel hafızayı, dil, anlama ve duyguları kontrol eden bir alan olan temporal loblardan (şakak lobu) birinde yapılır. (şekil)

Derin beyin stimülasyonu (DBS): anormal olan ve nöbeti tetikleyen aktiviteyi bozan, düzenli olarak zamanlanmış elektrik sinyallerini serbest bırakmak için beynin içine kalıcı olarak yerleştirilen bir elektrotun kullanılmasıdır. Bu prosedür, MRG'ye göre planlanır. Elektrik darbesini gönderen jeneratör göğse yerleştirilir.

Vagal Sinir Stimülasyonu (VNS) tekniğinde sol boyun bölgesine yapılan 2-3 cm’lik kesi ile sarmal elektrotlar şah damarının yanında olan vagus sinirine sarılır. Sol göğüs bölgesinde açılan 3 cm’ lik kesi ile cilt altına yapılan cebe yerleştirilen pile boyundaki elektrotun diğer kısmı cilt altından geçirilip bağlanır. Sistem çalışmaya başlayınca 5 dakikada bir 30 saniye uyarı verilir ve bu sayede oluşabilecek olan nöbetlerin %50 kadarı hastaların yarısında engellenmiş olur. Bu cerrahi yöntemin, yukarıda bahsedilen DBS yönteminde de olduğu gibi nöbetleri tamamen ortadan kaldırması çok az bir olasılıktır. (şekil)

Korpus kallosotomi, beynin sağ ve sol taraflarını (corpus callosum) bağlayan sinir demetini  tamamen veya kısmen  kesmek için yapılan bir ameliyattır. Bu genellikle beynin bir tarafından diğer tarafına yayılan anormal beyin aktivitesi yaşayan çocuklarda kullanılır.

Hemisferektomi, beynin katlanmış gri maddesinin (serebral korteks) bir tarafını (yarım küre) çıkarmaya yönelik (çıkarmak için) bir prosedürdür. Bu cerrahi genellikle bir yarım küredeki birden çok bölgeden kaynaklanan nöbetler yaşayan çocuklarda, genellikle doğumda veya erken bebeklik döneminde ortaya çıkan durumlarda  gündeme gelir.

Özellikle çocuklarda da kullanılan fonksiyonel hemisferektomi, beyin dokusunun gerçekte çıkarılmadan vücudun sinir sistemi ile bağlantılarını koparmak için nöbet indükleyen yarım kürenin altını kesmektir. Anatomik olarak hemisferi çıkarmak yerine bu yöntem kullanılmaktadır.

Riskler

Beynin farklı alanları farklı fonksiyonları kontrol eder. Bu nedenle, riskler cerrahi bölgeye ve ameliyatın türüne bağlı olarak değişir. Cerrahi ekibiniz, prosedürünüz için belirli riskleri ve olumsuz sonuç riskini azaltmak için kullanacakları stratejileri anlamanıza yardımcı olacaktır.

Riskler aşağıdakileri içerebilir:

• Dili anlama ve kullanma yeteneğinizi etkileyebilecek bellek ve dil sorunları
• Gözlerinizin görüş alanlarının üst üste geldiği görme bozukluğu
• Kişilerarası veya sosyal işlevi etkileyebilecek depresyon veya diğer ruh hali değişiklikleri
• Baş ağrısı
• inme

Hasta Epilepsi Cerrahisi için Nasıl Hazırlanır

Epilepsi ameliyatı için olası bir adaysanız, özel bir epilepsi merkezinde bir tıbbi ekiple çalışacaksınız. Ekibiniz ameliyat için uygunluğunuzu belirlemek, uygun cerrahi bölgeyi belirlemek ve beyninizin belirli bir bölgesinin nasıl çalıştığını ayrıntılı olarak anlamak için birkaç test yapacaktır. Bu testlerin bazıları ayakta tedavi prosedürü olarak yapılırken bazıları hastanede yatmayı gerektirir.

Sorunlu Alanı Bulmak İçin Değerlendirmeler

Aşağıdaki prosedürler, anormal beyin aktivitesinin kaynağı bölgeyi tanımlamak için kullanılan standart testlerdir.

Başlangıç elektroensefalogramı (EEG). Bu testte, nöbet geçirmediğinizde beyin tarafından üretilen elektriksel aktiviteyi ölçmek için kafa derisine elektrotlar yerleştirilir. Bu aktivitedeki desenler, beynin etkilenebilecek genel alanlarını önerebilir.
Video EEG. Video izlemeli sürekli bir EEG, nöbetlerinizi meydana geldikçe kaydeder. Nöbet ilaçlarınızın, nöbetlerin meydana gelmesi için azaltılması veya geçici olarak durdurulması gerektiğinden, bu test için hastaneye yatırılmanız gerekir (yatırılacaksınız). Bir nöbet sırasında EEG'nizdeki değişiklikleri vücudunuzun hareketleriyle ilişkilendirmek, beyninizin nöbetlerin başladığı bölgesini tespit etmeye yardımcı olur. (şekil)

Manyetik rezonans görüntüleme (MRI). Ayrıntılı görüntüler oluşturmak için manyetik alan ve radyo dalgaları kullanan bir MRI, hasarlı hücreleri, tümörleri veya nöbetlere neden olabilecek diğer anormallikleri tanımlayabilir.

Cerrahi ekibiniz, nöbetlerin kaynağını lokalize etmek ve anormal aktivitenin doğasını karakterize etmek için ek testler isteyebilir. Bu testler şunları içerebilir:

İnvaziv EEG izleme. Bir EEG testidir. Nöbetin tetiklendiği yer tam olarak belirlenemez ise (Nöbet tetikleme yerini lokalize edemezse), cerrahi olarak yerleştirilmiş elektrotlarla izleme yapılabilir. Cerrah, ızgaraları veya elektrot şeritlerini beynin yüzeyine veya elektrotları beynin daha derine yerleştirir. İnvaziv EEG izleme ameliyatı genel anestezi ile yapılır.
İnvaziv elektrotlarla Video EEG: Ameliyattan sonra, uyanıkken ancak nöbet önleyici ilaçlar almadığınız sırada hastanede kalırken video EEG yapılır. (şekil)

Pozitron Emisyon Tomografisi (PET), nöbetsiz olduğunuzda beyin fonksiyonunu ölçmek için kullanılan özel bir görüntüleme cihazıdır. Tek başına görüntüler veya MRI verileriyle birlikte nöbetlerin kaynağını belirlemeye yardımcı olabilir. (şekil)

Tek Foton Emisyonlu Bilgisayarlı Tomografi (SPECT). Bu prosedür, nöbet sırasında beyindeki kan akışını ölçer. Tipik olarak kan akışı beynin nöbetlerin ortaya çıktığı kısmında daha yüksektir. Bu testten geçmeniz için hastaneye yatırılmanız gerekir. (şekil)

Beyin Fonksiyonlarını Anlamak için Değerlendirmeler

Cerrahi bölgeye bağlı olarak, ekibiniz beyinde dil, duyusal fonksiyonlar, motor beceriler veya diğer kritik fonksiyonları kontrol eden kesin alanlarını belirlemek için testler yapabilir. Bu bilgi, beyninizdeki bir bölgeyi çıkarırken veya değiştirirken cerrahın işlevi mümkün olan en üst düzeyde korumasına yardımcı olur.

Test aşağıdakileri içerebilir:

Fonksiyonel MRI. Bu test, dinleme veya okuma gibi belirli bir görevi yaparken beyin aktivitesinin bölgelerini tanımlar. Bu, cerrahın beyninizde belirli bir işlevi kontrol eden kesin yerleri bilmesine yardımcı olur.

Wada testi. Bu testle, enjekte edilen bir ilaç, beyninizin bir tarafını bir seferde geçici olarak uyutur. Daha sonra dil ve hafıza işlevi için bir test uygulanır. Bu test, dil kullanımınız için beyninizin hangi tarafının baskın olduğunu belirlememize yardımcı olabilir. Fonksiyonel MRG sıklıkla bu testin yerini almış olduğundan artık yapılmamaktadır.

Beyin haritalaması: İnvaziv video EEG yöntemi için hastanın nöbetleri izlendiğinde nöbetler işlevsel olarak önemli bölgeden başlıyorsa bu bölgenin fonksiyonunu ortaya koymak için  elektrotlara uyarılar verip beyin haritalanması yapılır. (Şekil)

Nöropsikolojik testler

Sözlü ve sözsüz öğrenme becerilerini ve hafıza fonksiyonunu ölçmek için bir dizi test yapılır. Bu testler, nöbetlerden etkilenen beyin bölgesi hakkında ek bilgi ve ayrıca ameliyattan sonra fonksiyonun ölçülmesi için bir başlangıç verisi sağlayabilir.

Ne Beklemelisiniz

İşlemden önce

Enfeksiyondan kaçınmak için saçınızın kısa bir süre boyunca kesilmesi veya kafatasınızın ameliyat sırasında çıkarılacak kısmı üzerinde traş edilmesi gerekir. Ameliyat sırasında sıvıları, anestezik ilaçları veya diğer ilaçları vermek için damar içine (intravenöz erişim) yerleştirilen küçük bir esnek tüpünüz olacaktır.

Prosedür sırasında

Kalp atış hızınız, kan basıncınız ve oksijen seviyeniz ameliyat boyunca izlenecektir. Bir EEG monitörü ayrıca operasyon sırasında beyninizin nöbetlerin başladığı bölümünü daha iyi lokalize etmek için beyin dalgalarınızı kaydediyor olabilir.

Epilepsi ameliyatı genellikle genel anestezi sırasında yapılır ve işlem sırasında bilinçsiz kalırsınız. Nadir durumlarda cerrahınız, ameliyat sırasında dil ve hareket fonksiyonlarınızın kontrolü için sizi uyandırabilir. Bu gibi durumlarda, ağrıyı kontrol etmek için ilaç alırsınız.

Cerrah, ameliyatın türüne bağlı olarak kafatasında nispeten küçük bir pencere oluşturur. Ameliyattan sonra kemik penceresi yerine yerleştirilir ve iyileşmek için kalan kafatasına sabitlenir.

İşlemden sonra

Anesteziden sonra uyandıkça dikkatle izlenecek özel bir iyileşme bölgesinde olacaksınız. Ameliyattan sonraki ilk geceyi yoğun bakım ünitesinde geçirmeniz gerekebilir. Çoğu epilepsi ameliyatı için toplam hastanede kalış süresi genellikle üç veya dört gündür.

Uyandığınızda, başınız şişmiş ve ağrılı olacaktır. Çoğu insan en az ilk birkaç gün ağrı için ilaçlara ihtiyaç duyar. Kafanızdaki bir buz torbası da yardımcı olabilir. Çoğu postoperatif şişme ve ağrı birkaç hafta içinde düzelir.

Muhtemelen yaklaşık bir ila üç ay boyunca işe veya okula geri dönemeyeceksiniz. Epilepsi ameliyatından sonraki ilk birkaç hafta dinlenip gevşemeli ve daha sonra aktivite seviyenizi yavaş yavaş artırmalısınız.

İnme veya konuşma kaybı gibi komplikasyonlar olmadan ameliyat tamamlandığı sürece yoğun rehabilitasyona ihtiyaç duymanız olası değildir.

Sonuçlar

Epilepsi ameliyatının sonuçları, yapılan ameliyatın türüne göre değişir. Beklenen sonuç, ilaçla nöbet kontrolüdür.

En yaygın ve en iyi anlaşılan prosedür - temporal lobda doku rezeksiyonu (temporal lobektomi) - insanların yaklaşık üçte ikisi için nöbetsiz sonuçlarla sonuçlanır. Çalışmalar, temporal lob cerrahisinden sonraki ilk yılda nöbet geçirmediyseniz - ilaçla - iki yılda nöbetsiz olma olasılığının yüzde 87-90 olduğunu göstermektedir. İki yılda nöbet geçirmediyseniz, nöbetsiz olma olasılığı 5 yılda yüzde 95, 10 yılda yüzde 82'dir.

En az bir yıl boyunca nöbetsiz kalırsanız, doktorunuz nöbet önleyici ilacınızı azaltmayı ve ilaçlarınızı tamamen kesmeyi düşünebilir. İlaçları bıraktıktan sonra nöbet geçiren çoğu insan, ilaç tedavisine devam ederek nöbet kontrolünü yaşayabilir.