Yüz tik bozukluğu nedir?

Yüz tikleri, hızlı göz kırpması veya burun kıvrılması gibi yüzdeki kontrol edilemez spazmlardır. Ayrıca taklit spazmlar olarak da adlandırılabilir. Yüz tikleri genellikle istemsiz olsa da, geçici olarak bastırılabilirler.

Bir dizi farklı bozukluk yüz tiklerine neden olabilir. En sık çocuklarda görülürler, ancak yetişkinleri de etkileyebilirler. Tikler erkek çocuklarında kızlardan daha yaygındır.

Yüz tikleri genellikle ciddi bir tıbbi durumu göstermez ve çoğu çocuk birkaç ay içinde onları büyütür.

Yüz tik bozukluğuna ne sebep olur?

Yüz tikleri birkaç farklı hastalığın belirtisidir. Tiklerin şiddeti ve sıklığı, sebep olan hastalığı ortaya koymaya yardımcı olabilir.

Geçici tik bozukluğu

Geçici tik bozukluğu, yüz tikleri kısa bir süre devam ettiği için bu şekilde isimlendirilir. Neredeyse her gün olan, bir aydan fazla ya da bir yıldan az bir sürede ortaya çıkabilirler. Genellikle herhangi bir tedavi olmadan çözülürler. Bu hastalık çocuklarda en sık görülür ve hafif bir Tourette sendromu şekli olduğuna inanılmaktadır.

Geçici tik bozukluğu olan insanlar, belirli bir hareket veya sesi yapmak için yoğun bir dürtü yaşama eğilimindedirler. Yapılan tikler şunları içerebilir:

• kırpılan gözler
• burun delikleri belirginleşmesi
• kaş kaldırma
• ağzını açma
• dili tıklatma
• boğazı temizleme
• hırıltı

Geçici tik bozukluğu genellikle herhangi bir tedavi gerektirmez.

Kronik motor tik bozukluğu

Kronik motor tik bozukluğu geçici tik bozukluğundan daha az görülür, ancak Tourette sendromundan daha yaygındır. Kronik motor tik bozukluğu tanısı alabilmek için bir yıldan fazla ve bir seferde üç aydan fazla bir süre boyunca tikler yaşamalıdır.

Aşırı göz kırpma, yüz buruşturma ve seğirmek, kronik motor tik bozukluğu ile ilişkili yaygındır. Geçici tik bozukluğunun aksine, bu tikler uyku sırasında ortaya çıkabilir.

6-8 yaş arası kronik motor tik bozukluğu tanısı alan çocuklar tipik olarak tedavi gerektirmez. Bu noktada, semptomlar idare edilebilir olabilir ve kendi başlarına bile azalabilir.

İleri yaşlara doğru devam eden kişilerin tedaviye ihtiyacı olabilir. Yapılacak tedavi, tiklerin ciddiyetine bağlıdır.

Tourette sendromu

Tourette Hastalığı olarak da bilinen Tourette sendromu, genellikle çocukluk çağında başlar. Ortalama olarak, 7 yaşında görünür. Bu bozukluğu olan çocuklar yüz, baş ve kollarda spazmlar ile kendini gösterir. Tikler, hastalık ilerledikçe vücudun diğer alanlarına yoğunlaşıp yayılabilir. Bununla birlikte, tikler yetişkinliğe gelindiğinde genellikle daha az şiddetlenir.

Tourette sendromu ile ilgili tikler şunlardır:

• çırpınan kollar
• dilini dışarı çıkarma
• omuz silkme
• uygunsuz dokunma
• küfürlü kelimelerin seslendirilmesi
• Müstehcen hareketler

Tourette sendromu tanısı alabilmek için fiziksel tiklere ek olarak vokal tikleri de deneyimlemelisiniz. Vokal tikler arasında aşırı hıçkırık, boğaz temizliği ve bağırmalar var. Bazı insanlar da sık sık patlayıcı konuşmalar veya kelimelerle ve cümleleri tekrarlayabilir.

Tourette sendromu genellikle davranışsal tedavi ile yönetilebilir. Bazı vakalar da ilaç ve DBS (derin beyin stimülastonu)  gerektirebilir.

Yüz tik bozukluğunu taklit eden koşullar nelerdir?

Bazı hastalıklar, yüz tiklerini taklit eden yüz spazmlarına neden olabilir. Bunlar:

• yüzün sadece bir tarafını etkileyen seğirmeli hemifasiyal spazmlar
• çoğunlukla her iki göz kapaklarını etkileyen blepharospasms
• yüz distonisi, yüz kaslarının istemsiz hareketine yol açan bir hastalıkdır

Yüz tikleri yetişkinlikte başlarsa, doktorlar hemifasiyal spazmlardan şüphelenebilir.

Yüz tik bozukluklarına hangi faktörler katkıda bulunabilir?

Yüz tik bozukluklarına çeşitli faktörler katkıda bulunur. Bu faktörler, tiklerin sıklığını ve şiddetini arttırma eğilimindedir.

Katkıda bulunan faktörler şunları içerir:

• stres
• heyecan
• yorgunluk
• sıcaklık
• uyarıcı ilaçlar
• dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB)
• obsesif-kompulsif bozukluk (OKB)

Yüz tik bozukluğu nasıl teşhis edilir?

Doktorunuz genellikle yüz tik bozukluğunu sizin şikayetlerinizi sorup gözlemleyerek teşhis eder. Ayrıca sizi psikolojik durumunuzu değerlendirebilecek bir psikiyatriste havale edebilirler.

Yüz tiklerinin fiziksel sebeplerini dışlamak önemlidir. Doktorunuz daha ileri testlere ihtiyacınız olup olmadığına karar vermek için başka belirtiler hakkında soru sorabilir. Beyninizdeki elektriksel aktiviteyi ölçmek için bir elektroensefalogram (EEG) sipariş edebilirler. Bu test, bir epilepsi nöbetinin şikayetlerinize neden olup olmadığını belirlemeye yardımcı olabilir.

Doktorunuz ayrıca kas veya sinir sorunlarını değerlendiren bir test olan bir elektromiyografi (EMG) yapmak isteyebilir. Bu sayede kas seğirmesine neden olan koşullar kontrol edilmiş olur.

Bir yüz tik bozukluğu nasıl tedavi edilir?

Yüz tik bozukluklarının çoğu tedavi gerektirmez. Çocuğunuz yüz tikleri geliştirirse, onlara dikkat çekmek veya istem dışı hareketler veya sesler yaptığı için onları azarlamaktan kaçının. Çocuğunuzun hangi tiklerin olduğunu anlamalarına yardımcı olun, böylece onları arkadaşlarına açıklayabilir.

Tikler sosyal etkileşimlere, okul çalışmasına veya iş performansına etki ederse tedavi gerekebilir. Tedavi seçenekleri şunlardır:

• stres azaltma programları
• psikoterapi
• davranışsal terapi
• dopamin engelleyici ilaçlar
• DEHB ve OKB gibi altta yatan durumları tedavi etmek için kullanılan ilaçlar
• yüz kaslarını geçici olarak felç eden botulinum toksini (Botox) enjeksiyonları

Son çalışmalar, derin beyin stimülasyonunun Tourette sendromunun tedavisinde yardımcı olabileceğini göstermiştir. Derin beyin stimülasyonu beyindeki elektrotları yerleştiren cerrahi bir işlemdir. Elektrotlar, beyin devresini daha normal şekillere geri döndürmek için beyinden elektriksel darbeler gönderir. Bu tür bir tedavi Tourette sendromunun semptomlarını hafifletmeye yardımcı olabilir. Bununla birlikte, Tourette sendromu semptomlarının iyileştirilmesi için beyindeki en iyi hedefin neresi olduğuna yönelik daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.