KRANİYOTOMİ AMELİYATI

AMELİYAT SONRASI BİLGİ FORMU
KRANİYOTOMİ AMELİYATI

KRANİYOTOMİ NE DEMEKTİR?

Beyne ulaşmak için kafatasından bir parça kemik çıkarılması işlemine verile isimdir. Beyne ulaştıktan sonra patolojiye göre yapılan birçok işlem vardır. İçerde yapılan işlemlerin farklı olmasına rağmen iyileşme periyodu kraniyotomi yapılan hastalarda birbirine benzer. Dışardan bakıldığında kafa derisinde naylon veya ipek veya metal zımba dikişleri ile birleştirilmiş bir kesi görülür.

AMELİYATTAN SONRA İYİLEŞME NE KADAR SÜRER?

Aşağıdaki faktörlere bağlıdır.

1. Ameliyattan önceki hastalığın şiddetine ve süresine.
2. Ameliyattan önceki nörolojikproblemi olup olmadığına bağlıdır.
3. Hastalığın veya cerrahinin herhangi bir yan etkisi olup olmadığına.
4. Hastanın beli ile ilgili başka probleminin olup olmamasına
5. Diğer tıbbi durumlara bağlıdır.
6. Hastanın yaşına bağlıdır.
7. ameliyat sonrasında uygulanan diğer tedavi yöntemlerine (radyoterapi gibi)

Bunlardan başka da birçok etken ameliyat sonrası iyileşmeyi belirlediği için iyileşme için tam bir zaman vermek güçtür. İnsan tiplerinin de iyileşmede etkili olduğu bazı insanların daha süratli iyileştiği gösterilmiştir.
Ameliyat sonrası olan iyileşme bir süreçtir buda bölümlere ayrılabilir bunlar ilk muayene randevusuna geleceğiniz 6. hafta, ikinci altı hafta ve bundan üç ay sonrasına kadar olan süre olarak bölümlere ayrılabilir.

İLK ALTI HAFTA
Bu dönem en hızlı iyileşmenin olduğu dönemdir. Hasta hastaneden çıkarken birçok şeyi yapabilecek gibi kendinizi hissedersiniz, çükü hastanede iken genelde istirahat edersiniz ve size bakarlar. Evde iken kendi işlerinizi yapmaya başlayacağınız için biraz yorgunluğunuz olacaktır. Bu normaldir ve genellikle öğleden sonra istirahat ihtiyacı vardır. Yorgunluk hissi zamanla iyileşecektir. 6. haftanın sonunda yorgunluk hissiniz kalmayacaktır. Hafızanızın eskisi kadar iyi olmadığını bu dönemde düşüne bilirsiniz ve konsantrasyon güçlüğü çekebilirsiniz. Çok okuyan biri iseniz bunu zor olduğunu düşünebilirsiniz. Bu gün geçtikçe iyileşecektir ve bazı kişileri daha az etkiler. Bu konsantrasyon güçlüğü kendinize olan güveninizi azaltabilir fakat bunun geçici olduğunu unutmayın. Bu ilk altı haftalık periyot ikişer haftalık üç bölüme ayrılır. İlk iki hafta yeni iyileşme dönemi daha çok istirahat ile geçer. İkinci iki haftalık periyotta kendine güvenin gelir ve daha hareketlisindir. Üçüncü iki haftalık dönmede ise daha iyi hissedersiniz ve tam iyileşmeniz yakındır.

İKİNCİ ALTI HAFTALIK PERİYOD

ArTık daha rahatsınızdır işinize veya meşguliyetinize dönme isteği başlar. İlk muayene yapıldığında bütün olacaklar Dr. Ersin Erdoğan tarafından size iletilecektir. Daha sonraki muayeneniz planlanacak ve yapılacaklar söylenecektir. Bazı hastalar bu dönemde fizik tedavi ihtiyacı duyabilirler. Bazı insanlar bu dönemden sonra işine dönebileceği gibi bazıları dönemezler. Bu kişinin iyileşme kapasitesi ile de doğru orantılıdır.

SONRAKİ ÜÇ AY

Bu dönemde işinize dönebilir ve normal çalışma saatlerinde çalışabilirsiniz. İşlerinizdeki yoğunluğu hafiften ağıra göre ayarlamanız uygun olacaktır.

TAKİP RANDEVULARI

BEYİN CERRAHI 1. 3. ve 4.5 aylarda yapılmalıdır
YEREL DOKTORUNUZ. Ameliyat sonrasındaki ikinci haftada
ONKOLOJİ    gerek olursa
RADYASYON ONKOLOJİSİ gerek olursa

İLAÇ?

Hastaneden çıkarken size bir  reçete verilecektir. Buradaki ilaçların bir kısmı hastanede de kullanılanlardır. İlaçların dozları ve ne kadar kullanılacağını bilmelisiniz. Bazı ilaçların bitmesi kesilmesi anlamına gelmez aile doktorunuz tarafından tekrar reçete edilmesi gerekebilir.

SIK KULLANILAN İLAÇ TİPLERİ

Steroid ilaçlar (deksametazon kortizon gibi)
Beyindeki şişmeyi tedavi amacıyla verilir. eğer ameliyatınız tümör nedeniyle yapılacak ve radyoterapi olacaksanız az miktarda dozu azaltılabilir ve radyoterapi esnasında devam edilir ve daha sonra kesilir. Diğer sebeplerle yapılan kraniyotomilerde ise hasta hastanede yatarken kortizon düşülerek kesilir veya evde kesmesi istenir burada da 2-3 haftadan fazla kullanılmaz. Bu ilacın yanında mutlaka mide korutucuda birlikte verilir tek başına kortizonlu ilacı alınması tavsiye edilmez. (deksametazon bilgi formuna bak).

Anti-epileptik tedavi
Bu ilaçlar sara adı verilen bayılmaları kontrol etmek amacıyla verilmektedir. Genellikle kraniyotomi ile yapılan ameliyatlarda anti-epileptik ilaç başlanır ve ameliyat sonrasında kesilir. Benim düşüncem eğer hasta bayılma sonucu geldi ise anti-epileptik ilaç başlanabilir eğer bayılmadı ise ameliyat öncesi başlanıp ameliyattan bir hafta sonra kesmek yönündedir çünkü gereksiz yere anti-epileptik ilaç kullanımı hastalarada bazı yan etkilere neden olmakta ve koruyuculuğu da tartışmalıdır. Sık olarak kullanılan ilaçlar: Epdantoin, tegretol ve depakindir.)

YARA BAKIMI

Her cerrah değişik bakım uygulayabilir. Ben genellikle hastaneden çıkarken yaranın kapalı ve kuru olmasını tercih ederim. Beş gün kapalı kalmalıdır. Pansuman kirlenme olmadığı sürece iki günde birden fazla değiştirilmemelidir. Eğer yarada kızarıklı ve şişlik varsa doktorunuz ile irtibat kurun.

DİKİŞLERİN ALINMASI

Bazı hastalarda naylon veya ipek dikiş kullanıldığı gibi bazılarında metal zımbalar kullanılır.  Bazı hastalarda metal zımbalar dikiş olarak kullanılabilir. Sizi ameliyat eden doktor karar verse de eğer dikiş varsa 7. günde alınabilir. Eğer bu ameliyat ay ı yerden 2. ameliyatsa 10. günde dikişler alınabilir. Eğer dikişler zımba ile atıldı ise hastane ortamında özel dikiş alıcı aleti ile alınmalıdır.

NORMALDE OLABİLECEK OLANLAR NELERDİR?

GENEL
Hastaların hepsinde eve gittiklerinde hafif ağrı ve yorgunluk olacaktır ve gün ortasında dinlenme ihtiyacı olacaktır. Başağrısı ve yara yerinde olan ağrıya sık olarak rastlanır. Genel yorgunluk bu tür ameliyatlardan sonra olabilir ve bu sizi üzmesin çünkü geçicidir. Eğer büyük bir ameliyat geçirdi iseniz duş almak bile sizin yorulmanızı sağlayabilir. Bu yorgunluklar normal olup az miktarda egzersiz ve hareket yapmanıza engel değildir.

YARA
İlk beş gün biraz ağrır. Kafa derisinde kesi yapılırken içinde bulunan küçük duyu sinir dalları da kesileceği için ameliyat sonrasında kesi yerinde uyuşukluk ve hissedememe olabilir bunu toparlaması aylar alacaktır.
Normal dokuya nazaran normal olarak biraz şiş olabilir.
Yarada özellikle akşam bir hafif şişlik olabilir bu şişlik yara altında sıvı birikimi şeklindedir zamanla inmelidir eğer gerginliği artıyor ve akıntı oluyorsa doktorunuza başvurunuz.
İyileşmeye başlayınca kaşınmaya başlar.
Başlangıçta pembe iken aylar içinde soluklaşarak daha az görülür hale gelir.

BAŞ
Ameliyat sonrasında olan yara yerindeki şişlik kendini iç konkav bir hale bırakabilir. Bu içeri çöken bölgeler daha çok Burr deliği dediğimiz kafatasına açılan deliklerin olduğu yerlerde daha belirgindir. Yıllar sonra açılan kraniyotomi kemik parçası minimal küçülebilir.
Eğer kesi kulağın önünde varsa çene eklemine yakın olması hasebiyle çenenin açıp kapanmasını ağrı nedeniyle zorlayabilir. Bu bazı egzersizlerle halledilebilir (egzersiz bölümüne bakınız).
İlk bir iki hafta bazı hastalar beyin etrafında dolaşan suyun hareketini duyabilir buda hasta tarafından hareketle olan ses olarak ifade edilir zamanla geçecektir. Problem yaratmaz.
Gözün üzerinde şişlik morluk olabilir. 2-3 haftada bu renk değişikliği ve şişlik düzelir.

BAŞ AĞRISI

Değişkendir ve değişik insanlar değişik şekillerde etkilenme gösteririler. Genel kural olarak parol veya novaljin gibi ilaçlardan faydalanıyorsa problem değildir. Akşama doğru artabilir ve yorgunluğunuzu artırır.
Özellikle sıcak havalarda hastanın susuz kalmamasına dikkat edilmelidir bu da ağrıyı artırabilir.
Ameliyattan sonraki iki hafta geçince ağrının büyük bir bölümü rahatlamış olur. Bazı durumlarda birkaç ay sürebilir.
Hastanın duruş şekli de etkili olabilir. Örneğin yatar pozisyondan aniden kalkarsanız bu baş ağrısının yanında baş dönmesi de yapar. Başınızı dizlerinizin arasına alır pozisyona getirirseniz basınç artacağından ağrınız artar.

NÖROLOJİK DEFİSİT

Kuvvetsizlik uyuşukluk, konuşamama, görme bozukluğu veya çit görme gibi problemlerdir. İyileşme yapılan cerrahi ve öncesindeki sekelin şiddetine bağlıdır. Oluşan sekeller genel kural olarak iyileşir. Fakat ne kadar süre de ve ne kadarının iyileşeceğini tahmin etmek bazen güçtür.
İyileşmeni hepsinde süratle başlar ve sonra yavaşlama gösterir ve bazen yıllar sürer.

NÖBET (SARA)

Bu olay kraniyotomi yapılanlarda olabilir. Sara nöbeti hastada ameliyattan önce olabildiği gibi ameliyat sonrasında ada olabilmektedir.
Hastaların bazısı ameliyat öncesinde anti-epileptik ilaç (AEİ) kullanıyor olabilir. Eğer yoksa ameliyattan önce AEİ başlayabiliriz. Eğer hastada nöbet yok ve ameliyat öncesinde başlandı ise ben genellikle ameliyattan sonraki haftada AEİ kullanımını kesmeye başlarım. Eğer daha önce nöbet geçirdi ise 3 ay ile bir yıl kadar kullanabilir.
Hastanın nöbet geçirme riski az ise ameliyat öncesinde de AEİ başlamayabilirim çünkü AEİ’ların da bazı yan etkileri vardır.
Eğer hasta yakınları hastanın nöbet geçirdiğini anlarlarsa hastayı uygun bir yerde yan yatırıp bilinçsiz bir şekilde kendine zarar vermesini engellemelidirler fakat bunu yaparken hastanın zorla ağzını açmaya veya kollarını düzeltmeye veya su dökmeye sarımsak koklatmaya çalışmamalıdırlar çünkü bu şekilde hastaya zarar verebilirler zaten nöbet 1-2 dakika sonra geçecektir ve hasta sakin bir şekilde yatacaktır. Eğer nöbetler bu şekilde olmuyor ve devamlılık arz ediyorsa o zaman ambulans ile hastane aciline götürmek uygun olacaktır.
Nöbet esnasında veya sonrasında AEİ vermek nöbeti kesmeyecektir bunlar uzun süre sonra etki göstermektedir.
Değişik nöbet şekilleri vardır;
En sık rastlanılanı hastanın şuurunu kaybedip kasıldığı şekildir. Birkaç dakika içinde durur. Nöbet durmazsa ambulans çağırabilirsiniz.
İkinci sıklıkla rastlanılan kol veya bacaklarınızdan bir taraftakinin istemsiz kasılması ve şuurun açık olduğu nöbet tipidir. Bu nöbet tipinde tedavi araştırılıp yapılmalıdır.

ALKOL?

Aslında en iyisi erken ameliyat sonrası hiç kullanmamaktır. Fakat yarım kadeh şarap veya light bira bir kadeh kadar içilebilir.
Alkol almış olduğunuz AEİ’ların metabolizmasını değiştirir veya beyindeki elektriklenmeyi artırabilir buda nöbet geçirmenize neden olur.
Aldığınız diğer ilaçlarla etkileşim içinde olup olmadığına da dikkat etmelisiniz.
Eğer bu konu ile ilgili bir probleminiz olursa Dr Ersin Erdoğan’a danışabilirsiniz.

EGZERSİZ/SPOR

Erken dönemde yapılacak olan spor egzersizler başağrısını yapabilir.
Aşırı egzersiz nöbet olma olasılığını artırır.
Temas ile yapılan sporların hepsine başlangıçta karşı olduğumu söylemek istiyorum. İlk bir yıl bu tür temas gerektiren sporlar (futbol, basketbol gibi) yapılmamalıdır. Bu şekilde kaza sonucu olabilecek problemler engellenmiş olur.
Üç ay sonra temas sporu şeklinde olamayan oyunları oynamaya başlayabilirsiniz ve bunlar yavaş şekilde başlanmalı ve içinde yarışma olmamalıdır. Golf ve bowling gibi sporları 6. haftadan sonra yapabilirsiniz. Yüzme  popüler spordur yardımcı olabilir fakat nöbet geçirme riskinizden dolayı yanınızda biri varken suya girin ve boy hizanızı geçmeyin.
Yürümek faydalıdır rahat olduğuz miktarda yürüyebilirsiniz.

SAÇ BAKIMI

Saçlarınızı dikişler alındığı günün ertesi yıkayabilirsiniz. Ameliyattan 4 hafta sonra saçlarınızı boyatabilirsiniz.

ARABA KULLANMA

Size Dr Ersin Erdoğan tarafında bir açıklama yapılmadan araba kullanmayın.
Genellikle 3 aydan önce olmaz
Birçok sebepten buna müsaade edilmez.

1. Konsantrasyonunuz tam olmayabilir
2. Kuvvetsizlik ve diğer problemleriniz olabilir ve bu araba kullanmanızı etkileyebilir.
3. İlaç kullanmanız nedeni ile dikkatiniz dağılabilir
4. Araba kullanırken nöbet geçirebilirsiniz

Tam serbest kullanma zamanını size Dr Ersin Erdoğan siz taburcu olurken söyleyecektir.
Araba kullanmaya başlarken size şunları öneririm
            Geceleri kullanmayın
Kısa mesafelerde kullanın
            Saatte bir mola verin
            Bildiğiniz yollardan gitmeyi tercih edin
            Yoğun trafikten uzak durun
            Yanınızda birisi olmadan araç kullanmayın

HAVA YOLCULUĞU

Beyin Cerrahınız ile görüşün
Vakaların çoğunda kafa içi basınç artışı yoksa problem olmaz
Bazı hava yolları doktordan müsaade formu isteyebilirler
Ameliyatta titanyum plak kullanıldı ise bunlar metal detektöründen etkilenmezler
Okyanus aşırı uçuşları ilk dönemlerde istemeyiz.

FİZİK TEDAVİ/EGZERSİZ

Herhangi bir nörolojik sekel varsa hasta fizik tedavi görmelidir. Bu bazen yatarak tedaviyi de gerektirebilir. Bazen bu tedaviler evde yapılacağı gibi ayaktan rehabilitasyon merkezine gidip gelerek de yapılabilir.
Ben genellikle yürümeyi ana egzersiz olarak öneririm. Bunlar kısa mesafeler için başlar ve hastada problem yoksa günde bir saatlik yürüyüşlere kadar çıkılabilir. Eğer ilk yürüyüşte yorulursanız bu sizi endişelendirmesin bunlar olabilir.

Hastaneden çıkarken size egzersizler verildi ise onları size tarif edildiği şekilde yapınız.
Eğer kulak önünden geçen ve temporal kas denilen çiğneme kasını içeren bir kesi yapıldı ise ameliyat sonrasında çenenizi açmak güç olabilir eğer böyle bir şikayetiniz varsa beş dakika süre ile ağzınızı açma kapama ve açma açısını artırma egzersizleri yapabilirsiniz ve bu beş dakikalık egzersizi günde üç kez ağzınızı ameliyat öncesi gibi açıncaya kadar yapabilirsiniz.

İŞE BAŞLAMA

Bu konuda Dr Ersin Erdoğan gerekli istirahat süresini belirleyecektir.
En azından altı haftalık bir nekahet süresine ihtiyaç vardır. 
Hastalar çalışma şartlarına göre 1,5 ay ile 3 ay arasında istirahata ihtiyaç duyarlar
İşe tekrar dönme genellikle ameliyat sonrasında yapılan ilk muayenede daha iyi kararlaştırılabilir.
Eğer bedenen çalışılan bir işi yapıyorsanız önce hafif işlerle başlayıp iyi olduğunuzu görünce diğer işlere başlamalısınız.

DOKTORUNUZA SÖYLEMENİZ GEREKLİ OLAN ÖNEMLİ BULGULAR NELERDİR?

Yara
            Artmış kızarıklık
            Akıntı
            Şişme kabarma
            İfrazat olması
Başağrısı
            Gittikçe şiddeti artıyorsa
Aşağıdakiler de artış olursa
            Uyku hali
Kuvvetsizlik
Şuur durumunda gerileme
Konuşma zorluğu
Düşme
Görme bozuklukları
Nöbet/sara
Bulantı/kusma
Kızarıklık döküntü
Ateş/terleme/boyun sertliği/ışıktan rahatsız olma
Göğüs ağrısı ve nefes darlığı

PROBLEMİM OLURSA KİMİ ARAMALIYIM?

Bazı problemler acildir ve derhal müdahaleyi gerektirir bu nedenle bir acil servise müracaat etmelisiniz. Diğerleri için yerel doktorunuz veya aile doktorunuz ile temas kurun. Dr Ersin Erdoğan’ a aşağıdaki numaralardan veya mailden ulaşabilirsiniz.
0312 4258032
0530 9264141
drersinerdogan@yahoo.com

Bu yazıdaki bilgiler genel bilgi vermek amacı ile hazırlanmış olup bir doktordan alınan bilgilerin yerine kullanılamaz.

© Buradaki bilgilerin herhangi bölümü veya tamamı Dr Ersin Erdoğan’ın müsaadesi olmadan kullanılamaz veya çoğaltılamaz