KAFA TRAVMALARI HAKKINDA BİLMENİZ GEREKENLER

SORULAR ve YANITLARI

Kafa travmasi günlük hayatimizda sikça karsilasilan ancak hastalar ve yakinlari tarafindan çok iyi bilinmeyen bir yaralanmadir. Dogru ve zamaninda yapilan müdahale ile yaralanmanin vücuda verebilecegi zararlar önlenebilir veya en aza indirilebilir. Yaralanma konusunda iyi bilgilendirilmeme çogu kez hastalarda ve yakinlarinda gereksiz endiselere ve yapilan önerilere tam uymamaya neden olmaktadir. Kafa travmasi sonrasi müdahale ve tedavisinde hasta-hekim isbirligi oldukça önemlidir. Bu brosürde kafa travmasi ile ilgili özet bilgiler sunulmakta ve bazi konulara açiklamalar getirilmektedir

KAFA TRAVMALI HASTALAR IÇIN ÖNERILER:

Doktora giderken sahsiniza/hastaniza ait tüm tibbi belgeleri (filmler, tahlil sonuçlari, hastane dosyasi, kullandiginiz ilaçlarin kutusu vs.) mutlaka yaniniza aliniz.

Kafa travmali hastanin suurunu yakindan takip ediniz.

Hastayi kafa travmasi sonrasindaki ilk 24 saat müsahedeye aliniz.

Aspirin, Kumadin gibi kanama zamanini uzatan ilaçlar alinmamalidir.

Uyudugu süre boyunca 2-3 saat arayla uyandirarak bilinç durumunu takip ediniz:

Hastanin bilinç düzeyinde aniden bozulma olursa ,

Bulanti, kusma olmasi durumunda,

Fiskirir tarzda 2-3 kez üst üste kusarsa,

Siddetli bas agrisi meydana gelir ve agri kesici ilaçlara ragmen geçmezse,

Görme ve isitme kaybi gelisirse,

Epileptik ( sara ) nöbet geçirirse

Hiç vakit kaybetmeden en yakin tam tesekküllü bir saglik kurulusuna hasta ACIL olarak nakledilmelidir.

Kafa Travmasi nedir?.

1-44 yas arasinda TRAVMA ölüm sebeplerinde birinci, tüm yaslarda ise üçüncü sirada yer almaktadir. Travma sonucu ölümlerin %50' den fazlasinda kafa travmasi prognozu (muhtemel sonucu) belirler. Genel vücut travmalarinda ise kafa travmasi en sik görülen tiptir. Ölümcül trafik kazalarinda %75 beyin hasari görülmektedir.

Travma sonucu is gücü kaybi kanser ve kalp hastaliklarinin toplamindan fazladir.

Kafa travmalarinin %80' i hafif, %10' u orta siddette, %10' u siddetli travmaya baglidir. Ölüm oranlarina gelince %0 (hafif), %7 (orta sid.), %58 (siddetli) seklinde; Sakatlik Oranlari hafif travmada %10, orta siddette %66, siddetli de %100' dür.

Subaraknoid kanama (hemoraji)

Hemoraji kanama kelimesinin tibbi karsiligidir. Beyin kan damarlarinin yirtilmasi subaraknoid mesafeye (araknoid membranin altinda ve pia materin üzerindeki bosluk) ve beyin içerisine kanamaya neden olur. Kanama geçicide olsa durur ve yirtilan bölgede pihti formasyonu olusur.

Neden kanama olur?

Travmaya bagli yaralanmalar disinda subaraknoid kanamanin en sik sebebi anevrizma denilen damardaki baloncugun yirtilmasina baglidir. Anevrizmalarin neden oldugu konusunda henüz kesinlesmis bilgiler elimizde yoktur fakat bu durum eriskinlerde sik olup yaslilik diabet (seker hastaligi), hamilelik, hipertansiyon, genetik yatkinlik veya travma ile beraber olabilir.

Beyin anevrizmalari genellikle iki sekilde bulunurlar:

Sakküler tip denilen sekilde bir balon seklindedir boyunu dar veya genis olabilir. Diger sekil ise damarin tümünün genislemesi ile kendini gösteren fuziform tiptir.

Kafa Travmasi Sebepleri:

Daha çok genç populasyonda; ortalama yas 30 civarinda görülmekte, erkekler 2 kat daha fazla travmaya maruz kalmaktadirlar. Motorlu Araç Kazalarinda (MAK) en sik (%49) oranda görülür. Çocukluk yas grubunda daha çok düsme sonucu ve daha az siddetlidir. Kafa travmalarinda intrakranial hematom (beyin kanamasi) %2 iken, Kafa travmasi sonucu bilinç kaybi %50' dir.

Kafa travmalari kaça ayrilir?

Kapali kafa travmasi

Açik kafa travmasi olarak ikiye ayrilabilir.

Kafa travmali bir hastaya hemen Bilgisayarli Beyin Tomografisi (BBT) çekelim mi?

Kafa travmasi geçiren her hastaya BBT çekimi, gerekli bir tetkik olmayip halk arasinda yanlis bir inanis vardir ve bu konudaki karar ilgili hekime birakilmalidir.

Kafa travmali bir hastaya BBT çekilmesi için hastanin:

1 saatten fazla posttravmatik amnezi (hafiza kaybi),

15 dakikadan fazla suur kaybi,

Suurda giderek bozulma,

Siddetli bas agrisi,

Alkol alimi ve intoksikasyonu (alimi ve zehirlenmesi),

Ilaç alimi ve intoksikasyonu,

Kraniografide fraktür (hekim tarafindan kafatasinda kiriktan süphelenilmesi),

Ileri yas ve Hipertansiyon, kalp yetmezligi vs. gibi sistemik rahatsizlik olmasi,

Aspirin, Kumadin gibi kan sulandirici ilaç kullanim hikayesi,

Rinore (burunda su benzeri akinti olmasi), otore/otoraji (kulaktan su veya kan benzeri akinti olmasi),

Ciddi diger sistem yaralanmalari,

Evde hastaya bakabilecek güvenilir birinin olmamasi aranan kosullardir.

Hafif kafa travmasi geçiren hastada ne gibi belirtiler olabilir?

Hastalarin birçogunda, kafa travmasini takip eden saatler ve hatta dakikalar içinde:

uykuya meyil,

bulanti ve kusma,

konvülsiyon (bayilma),

rinore, otore,

siddetli bas agrisi,

kollarda ve bacaklarda kuvvet ve duyu kaybi,

konfüzyon (yari uyku hali),

anormal davranis,

anizokori (gözbebeklerinin birbirinden farkli büyüklükte olmasi),

çift görme,

görme kaybi,

bradikardi (nabzin 40' in altinda olmasi), anormal solunum sekli ve sayisi gibi birçok belirti ortaya çikabilir.

Hastanin yaninda bulunan yakinlari bu konularda bilinçli ve uyanik olmali herhangi bir durum degisikligi gözlendigi zaman derhal en yakin ACIL SERVISE müracaat edilmelidir.

Kafa travmalarinda ne tür sonuçlar ortaya çikabilir?

Kafatasi kiriklari kafa travmalarinda %20 oraninda görülür. Fraktür ( kirik ), kafa travmasi siddetinin en önemli göstergesidir. Fraktürün tipine ve siddetine göre serebral (beyin) travmada buna eslik etmektedir.

Kafatasi fraktürleri sonucunda baska ne gibi problemlerle karsilasilabilir?

Likör (BOS-beyin omurilik sivisi) sizintisi meydana gelebilir ve bu da Rekürren (tekrarlayan) menenjit riski ile birliktedir. Sizintinin bulundugu yerin tespit edilmesi önemlidir. Tüm travma olgularina bakilacak olursa, en siklikla olfaktor (koku alma ) sinirde yaralanma (%7) oraninda görülür. Optik (görme) sinir yaralanmasi dafraktürlü olgularda karsilasilacak önemli bir problemdir ve acil ameliyat gerektirir. Isitme kaybi kemik zincir kopmasi sonucu olusur. Kiriga bagli damar yaralanmalari içinde önemli bir lezyon karotid arter yaralanmalaridir.

Beyin kanamalari da bir diger önemli karsilasila bilinecek problemdir. Bu nedenle hastanin yakinlarinin uyanik olmasi gerekmektedir.

Kafa travmalarinda beyin kanamasi nasil anlasilir?

Gerek çocuk gerekse eriskinlerde beyin kanamasi meydana geliyorsa solunum sikintisi, suur bozuklugu, solukluk, nabizda azalma, epilepsi (Sara) nöbeti, nörolojik defisit (kuvvet ve his kayiplari), bebeklerde bingildaklarinda gerginlik meydana gelir. Hastalarda uykuya meyil artar.

Eger hastanin tansiyon ölçümü sonucunda düsükse bunun kafa travmasi ile ilgisi var midir?

Hipotansiyon KAFA TRAVMASINA bagli DEGILDIR. Hipotansiyonun sebepleri:

Kan kaybi (çogunlukla)

Omurilik hasari

Akciger yaralanasi

Kalp yaralanmasi

Öncelikle yapilmasi gereken mevcut diger kalp-damar risk faktörlerini düzeltmektir. Hastada hipotansiyona bagli organ yetmezligi varsa tedavi edilmelidir.

Kafa travmasinin tedavisi zor mu?

Kafa travmasi tedavisinde basarisizlik çok sik karsilasilan bir durum degildir. Ancak hastanin tablosu eger agirsa bu durumda tedavi imkansiz olabilmektedir. Tedavide basarisizlik oraninin yüksek olmasinin önemli bir nedeni hasta yakinlari ve hastalar tarafindan kafa travmasinin ciddiye alinmamasidir. Kafa travmasinda tedavinin basariya ulasmasinda hastanin ve yakinlarinin sorumlulugu hekimden daha fazladir. Sorumluluklarini yerine getirmeyen hasta ve yakinlarinin tüm olumsuz kosullar meydana geldikten sonra hastane hastane dolasmasinin yarari yoktur.

Bu yazıdaki bilgiler genel bilgi vermek amacı ile hazırlanmış olup bir doktordan alınan bilgilerin yerine kullanılamaz.

© Buradaki bilgilerin herhangi bölümü veya tamamı Prof. Dr Ersin Erdoğan’ın müsaadesi olmadan kullanılamaz veya çoğaltılamaz