BİRİNCİL BEYİN TÜMÖRÜ (GLİYOMALAR)

PRİMER (BİRİNCİL) BEYİN TÜMÖRÜ NEDİR?

Bu tümörler beynin kendi dokularında kaynaklana tümörlerdir. Beyini yapan dokular:
Nöronlar (sinir hücreleri)
Destek hücreleri (gliyal hücreler, astrositler)
Tümörler nöronlardan (nöronal tümörler) veya astrositlerden (gliyoma veya astrositoma) kaynak alabilir. Glioblastoma (eski adı ile glioblastoma multiforme gliyomaların bir tipi olarak bahsedilmiştir).

Astrositomların tipleri nelerdir?

Astrositom                                                                            Düşük Dereceli (Derece I ve II)
Anaplastik astrositoma                                                         Orta Dereceli (Derece III)
Gliyoblastom (eski adı ile glioblastoma multiforme)         Yüksek Dereceli (Derece IV)

Astrositomlar hızlı da yavaş da büyüyebilirler. Yavaş büyüyeni astrositomadır en hızlı büyüyeni ise gliyoblastomdur. Anaplastik Astrositomlar ise orta hızda büyüme gösterirler. Her tümörün bir büyüme oranı vardır. Bu şu demek her aynı patolojik tanıya sahip tümör aynı hızda büyümezler. Astrositomanın tipine karar patologlar tarafında verilir.

KÖTÜ HUYLU BİR TÜMÖRMÜDÜR?

Kötü huylu tümörden kasıt vücudun başka yerine yayılması ise yayılmazlar. Aynı yerde malign davranış gösterir yani başka yere atlama yapmaz fakat kötü huyludur.

TÜMÖR KENDİNİ NASIL BELLİ EDER?

Tümör genellikle beyinde bir probleme yol açar.
Hastanın nöbeti (sara) olabilir.
Beynin bir yerinin çalışmasını engelleyebilir (inme)
Başağrısına neden olabilir.

Beyin tomografisi  tümörlerin çoğunu ortaya koyar. Eğer CT de gösterilemezse MRI yapılır. Elinizde CT olsa bile genellikle MRI isteriz (daha duyarlıdır)ve bu sayede tümörün yaygınlık derecesi ortaya konulabilir.

NASIL BÜYÜME GÖSTERİR?

Gliyomalar lokal olarak yayılım gösteren davranış şekli olarak kötü huylu olan bir tümördür. Nadiren vücudun başka bir yerine yayılım gösterir.
Ampul gibi büyüyen tümörlerin aksine gliyomalar beynin lifleri arasından yayılım gösterir. Aynı zaman da beynin farklı yerlerin de olabilir.

Normalde ne olur?
Acil servise gitmedi iseniz doktorunuz sizden CT isteyecek ve lezyon tespit edilecek. Daha sonra başka bir fikir için sizi beyin cerrahına sevk edecektir. Bu aşamada düşünülen bunun tümör (yer kaplayan lezyon) olduğudur bunun enfeksiyon mu veya başka bir şey mi olduğu bilinmemektedir.
İlk olarak dekort (dexametazon) tablet ile tedaviye başlanacaktır beraberinde mutlaka mide koruyucusu verilecektir. Bu steroid ilaç olduğu için tumör etrafındaki ödeme bağlı şişmeyi engelleyecektir. Bu ilaç sizin iştahınızın artmasına ve hıçkırığa neden olur. Başağrısı ve felç gibi şikayetiniz hemen düzelmeye başlar.
Verilen bir diğer ilaç da anti-epileptik ilaçtır. Son zamanlarda yapılan çalışmalar ve yayınlar ve benim tecrübelerim gösterdi ki eğer hastada bayılma olmadı ise hastaya ant-epileptik ilaç verilmemeli. Ben kendi hastalarıma eğer bayılması yoksa anti-epileptik ilaç vermiyorum eğer verilmişse ameliyattan bir hafta sonra yavaş düşerek kesiyorum. Fakat hastaların bir bölümü nöbet ile geldiği için onlara anti-epileptik ilaç verilmelidir.
CT den sonra MRI çekilecektir ve eğer tümör düşünülüyorsa direk açık cerrahi yapılabilir veya iğne biyopsisi denilen yöntem ile doku alınıp tanı konulabilir.
Eğer görüntüsü iyi huylu bir tümör düşündürüyorsa cerrahi yapılabileceği gibi büyüklüğüne göre takip de edilebilir büyüyünce cerrahi yapılabilir.
Cerrahi her zaman hem tedavinin uygun yapılmasında hem de patolojik tanının konulmasında önemli rol oynar.

MRI yapıldıktan sonra:

1. Eğer sessiz bölgede ise cerrahi olarak çıkarılır.
2. Ulaşması zor bir yerde ise stereotaksik iğne biyopsisi yapılır.

NEDEN CARRAHİ YAPILIR?

İlk sebep ne tür tümörünüzün olduğu ortaya konulur. Ne kadar fazla çıkarılabilirse o kadar az diğer tedavi alternatiflerine ihtiyaç duyulur. İyi huylu ve bazı kötü huylu tümörlerde cerrahi ile total çıkarım sağlanabilir.
Eğer tümör bası yaparak hastada felç ve şuur bozukluğu yapıyorsa ben genellikle tümörün beynin o bölgesini işgal değil de itmiş olmasını dilerim çünkü bu şekilde tümör tam çıkarılır ve hastanın ameliyat önceki bulguları normale döner. Gliyoblastomların yapısı itibarı ile mümkün olduğu kadar sessiz bölgedeki tümörler çok çıkarılmalıdır çok çıkarmak için gerekirse uyanık anestezi beyin haritalanması gibi teknikler kullanılır. (Prosedürler kısmında gliyoma için kraniotomi bölümünde detaylı cerrahi bilgi alabilirsiniz)

Cerrahi sonrası
Bundan sonraki tedavi ışın tedavisi ve kemoterapidir. Kortizon genellikle azaltılır ve ışın tedavisinde devam edilir. Bazen de tamamen kesilir. Cerrahiden sonraki ilk tedavi ışın tedavisidir. Bunu kemoterapi takip eder kemoterapi son dönemlerde ışın tedavisi ile beraber kullanılmaktadır (Temodal). Beyin cerrahi takibi her zaman önemli yer tutmaktadır.

IŞIN TEDAVİSİ (RADYOTERAPİ)

Bu hastalıkta bilinen bir tedavi yöntemidir. Radyasyon onkolojisi uzmanı sizin tedavinizi planlayacaktır. Burada ki amaç tümörün büyümesini yavaşlatmaktır. Radyasyon saç dökülmesi/halsizlik/baş dönmesi yapabilir. Benim stratejim genellikle cerrahiden 10-15 gün sonra  ışın tedavisine başlamaktır.

Radyoterapiden sonra tümör tekrarlarsa ne olur?

Tümörü takip amacıyla seri CT’ler çekilir. Eğer tümör tekrarlarsa cerrahi/kemoterapi/ışın tedavisi yapılır. Cerrahi ve ışın tedavisi sonrasında tümör hemen tekrar ederse bu iyiye işaret değildir. CT takibi 3 ay sonra yapılır daha sonraki takipler bu CT’ ye göre yapılır. Eğer hastanın şikayetleri artıyorsa 3 aydan önce de kontrol yapılabilir.

KEMOTERAPİ (İLAÇ TEDAVİSİ)

Kemoterapi olarak Anaplastik astrositomda artık temodal denilen ilacı kullanmak rutin hale gelmiştir. Ağızdan alınır ve rahat içilir. Aylık sikluslarda kullanılır. Daha düşük dereceli gliomlarda bazı kemoterapötik ilaçlar onkologlar tarafından kullanılır. Bazı deneysel çalışmalar da vardır bunların sonuçları da çok etkili değildir.

Hastayı kimler takip eder?

Normalde herkes ilgilidir. Fakat özellikle problem olduğunda beyin cerrahı mutlaka görmelidir. Hasta normalde de; beyin cerrahı, tıbbi onkoloji ve radyasyon onkolojisi uzmanlarınca takip edilirler.

PROGNOZ (HASTALIĞIN SEYRİ)

Birkaç major kritere bağlıdır. En önemli olan tümörün derecesidir yüksek dereceli olanların prognozu kötüdür.
Hastanın yaşı bazı tümör tiplerinde önemlidir.
Yapılan cerrahinin çıkarma derecesi çok önemlidir.
Tümörün lokalizasyonu çıkarılabilirliğini ve önemli yapılara yakınlığı nedeniyle prognozda önemlidir.

Bazı düşük dereceli tümörler yüksek dereceli olanlara dönebilir. Düşük dereceli olsa da (biyopside veya MRI da) geniş cerrahi yapılmasının sebeplerinden biri de budur.

Bu yazıdaki bilgiler genel bilgi vermek amacı ile hazırlanmış olup bir doktordan alınan bilgilerin yerine kullanılamaz.

© Buradaki bilgilerin herhangi bölümü veya tamamı Dr Ersin Erdoğan’ın müsaadesi olmadan kullanılamaz veya çoğaltılamaz