BEL FITIĞI (LOMBER DİSK HERNİSİ)

LOMBER SPİNAL OMURGA

Lomber omurgalar (beldeki olan kemikler ve diskler) omurga ve disklerden oluşmuştur. Omurgalar birleşerek blok halde omurga iskeletini meydana getirirken diskler de omurgalar arasındaki yastıkları yaparlar. Omurga kemiğine tek olarak bakıldığında halka şeklinde olduğunu görürüz. Bu halkanın arka kısmını lamina ve pedikül denilen kemik kısımları oluşturmaktadır. Omurga halkaları üst üste konulduğunda ortalarındaki boşluk birleşerek tüp şeklinde bir kanal meydana getirirler. Bu kanal bacağa giden sinirleri içermektedir. Her sinir gideceği yere geldiğinde foramen adı verilen delikten çıkarlar.

DİSK

İki bölümden yapılır. Dıştaki yapı (anulus fibrozus) ve içteki yapı (nükleus pulpozus). Dıştaki kapsül yapısı katlı liflerden oluşmuştur ve içteki yumuşak jel kıvamındaki yapıyı tutar. Bir omurganın diğeri üzerinde kolay hareket etmesini sağlamaktadır. İçerdeki yumuşak disk yapısı diş macunu kıvamına benzemektedir (biraz daha katı).

BEL FITIĞINA NEDEN OLAN SEBEPLER NELERDİR?

Diskler genellikle yaşla beraber dejenere olmaya başlarlar. Kapsülde küçük bir yırtık başlar. Yırtık diskin aşırı basması ile de oluşabilir. Diskin aşırı yüklenmesi için ağır bir şeyler yapmak şart değildir, yatakta yatarken dönme hareketi esnasında da olabilir. Bu disk çıkıntısı da sinire basarak bacağa yayılan ağrıya neden olabilir.

BU DURUM HASTAYI NASIL ETKİLER?

Hastaların çoğu ağırlık kaldırdıktan sonra bel ağrılarının başladığını ifade etmektedir. Birkaç gün veya hafta sonra hastaların ağrıları bacaklarına yayılmaktadır. Bazen iki ağrı da beraber olabilir. Bazı hastalarda ise sadece bacak ağrısı vardır.

En sık rastlanılan şikayetler

Bel ağrısı

Bu genellikle spesifik değildir; bacak da ağrıyorsa o tarafta daha fazladır ve bel fıtığının tek bulgusu olabilir. Fıtığın çıktığı disk kapsülüne bağlı olabilir.

Siyatik (Bacak ağrısı)

Burada kalçanın arkasından bacağa devam eden sinirin (siyatik sinir) bel omurlarındaki sinir köklerinin bası altında kalmasıyla olur. Ağrı kalçadan topuğa kadar yayılabilir. Bel fıtığının tek bulgusu olabilir. Fıtığın çıktığı disk kapsülüne bağlı olabilir.

Uyuşukluk ve güçsüzlük

Her zaman olmaz bu sinire olan basının fazla olduğunun ve sinirin hasarlandığının bir göstergesidir.

Karıncalanma

Bacağın genellikle alt kısmında ve ayakta olur.

Kramp

Bu genellikle etkilenen sinirin kontrol ettiği kaslarda meydana gelmektedir. Belde de olabilir ve spazm şeklindedir.

NASIL TANI KONULUR?

Doktor genellikle şikâyet ve bulgularınıza göre tanı koyabilir. Benzer şikâyetler bacaklarda damar tıkanıklığı olduğunda da karşımıza çıkabilir. Bu şikâyetleri olan hastalarda aşağıdaki testler yapılır.

DÜZ RÖNTGEN FİLMİ

Genellikle ilk yapılan filmdir. Bu omurlar arasındaki disk yüksekliğinde azalmayı gösterebilir. Bunun yanında osteofit denilen çıkıntılı kireçlenmeleri de gösterir, omurgaların düzleşmesinde artış da görülebilir. Spondilolistezis denilen omurgalarda kayma ortaya konulabilir.

TOMOGRAFİ (CT)

Genellikle ikinci yapılan testtir. Fıtık varsa burada görülebilir. Kanalın daralması da görülebilir. Diskin ne kadar çıktığı da görülür.

MRI

CT benzeri bir tetkiktir fakat CT gibi X ışını kullanmaz. Onun yerine manyetik alan kullanır, yumuşak doku ve diskin görülebilirliği bu tetkikle kesinlikle daha iyidir.

Tetkikler tamamlandığında aile hekimi tarafından aşağıdaki uzmanlara sevk edilirsiniz:

Beyin ve Sinir Cerrahı
Nörolog
Ortopedi Uzmanı
Romatoloji Uzmanı

İYİLEŞME NE KADAR SÜRMEKTEDİR?

Şikâyetler genellikle kendiliğinden çözülecektir. Genellikle olguların çoğunda 6 haftayı almaktadır. Bu sürenin ilk iki haftası oldukça kötüdür. İkinci 2 haftalık periyotta daha iyisinizdir ve 6. haftada normale dönersiniz. Genel kural olarak önce ağrınız iyileşir, daha sonra güçsüzlüğünüz ve en son uyuşukluk şikâyetiniz. Daha önce de bel fıtığınız oldu ise iyileşme periyodu 3 ay kadar sürebilir. Ne kadar uzun süre bekleyebilirseniz iyileşme şansınız o kadar fazladır.

NE YAPMALISINIZ?

Doktorunuza müracaat edin, o sizin tedavinizi planlayacaktır. Öncelikle işe gitmeden bir müddet istirahat etmelisiniz. Hiçbir şey yapmamanız halinde şikâyetlerinizin kötüleştiğini göreceksiniz. Uzun süre oturmak şikâyetlerinizi artıracaktır. İyileşme periyodunda ağır şeyler taşımayınız. Bazı sportif faaliyetler de şikâyetlerinizi artıracaktır.

NASIL TEDAVİ EDİLİR?

Tedavi şekli sizin ne kadar etkilendiğinize bağlıdır
Eğer sinir kökü ve omurilik basısı yoksa aşağıdaki tedaviler denenebilir.

CERRAHİ TEDAVİ NE ZAMAN ÖNERİLİR?

Her şeyi denemenize rağmen iyileşemiyorsanız
Kuvvetsizlik ve uyuşukluğunuz artma gösteriyorsa
Ağrıya dayanamıyorsanız
Şikayetleriniz kötüleşiyorsa
Bazen fıtığınız çıkıyor ve kanala bası yapıyorsa tüm sinirlere basarak fonksiyonlarınızı yapamamanıza neden olur. Bu şekilde uyuşukluk ve kuvvetsizlik çok ileri düzeyde olup idrar ve gaita kaçırma olayı başlayabilir (Cauda Equina sendromu). Bu olay bir acil durumdur ve hastaneye girmeniz gerekmektedir. Acil cerrahi ile toparlama şansınız vardır.

EĞER CERRAHİ GEREKİYORSA CERRAHİ SEÇENEKLER NELERDİR?

ÜÇ ÇEŞİT AMELİYAT TİPİ VARDIR

Birçok faktöre bağlı olarak cerrah bunlardan birini seçer.

LOMBER MİKRODİSKEKTOMİ

Bu ameliyatta mikroskop yardımı fıtıklaşmış disk ve içerdeki disk çıkarılır.

LOMBER MİKROLAMİNEKTOMİ

Mikroskop ile laminanın bası yapan kısmı ve ligamentler çıkarılır.

LOMBER FÜZYON

Bu işlem genellikle laminektomi ile beraber yapılır ve faset eklemlerinin bir kısmı da çıkarılır. Genellikle omurgada kaymanın da (spondilolistezis) olduğu durumlarda yapılır. Birkaç seviye diskin olduğu dejeneratif durumlarda yapılır. SADECE BEL FITIĞI OLAN GENÇ HASTALARDA YAPILMAMALIDIR.

Bu yazıdaki bilgiler genel bilgi vermek amacı ile hazırlanmış olup bir doktordan alınan bilgilerin yerine kullanılamaz.
© Buradaki bilgilerin herhangi bölümü veya tamamı Dr. Ersin Erdoğan’ın müsaadesi olmadan kullanılamaz veya çoğaltılamaz