Epileptik nöbet (Sara), beyindeki hücrelerin kontrol edilemeyen, ani, asiri ve anormal desarjlarina bagli olarak ortaya çikan bir durumdur. Basitlestirilmis sekliyle epilepsi nöbeti kisa süreli beyin fonksiyon bozukluguna baglidir. Beyin, insan vücudunun ana kumanda merkezi gibidir. Beyin hücreleri arasindaki uyumlu çalisma, elektriksel sinyallerle saglanir. Nöbetin nedeni, bir tür beklenmeyen elektriksel uyari olarak düsünülebilir. Kısaca; epileptik nöbet beynin kuvvetli ve ani elektriksel bosalimi sonucu olusan kisa süreli ve geçici bir durumdur.

Epilepsi, dünyanin her bölgesinde, erkek ve kadinda, her türlü irkta ve yaklasik 100 kiside bir oraninda görülebilen bir hastaliktir.

Hastalarin yaklasik yarisinda belirli bir neden bulunamaz. Belli bir grup hastada ise; gebelikte olabilen beyin gelisme problemleri, dogum sirasindaki nedenler, menenjit, beyin enfeksiyonu, beyin tümörleri, zehirlenmeler veya ciddi bas yaralanmalari epileptik nöbetlere yol açabilir. Nöbetin nedeni tümör yada baska bir hastalik degilse, epilepsinin ilerlemesi söz konusu degildir, bazen yasla birlikte nöbet sikligi da azalabilir.

Epilepsi nöbetleri, çogu zaman insana çok uzun sürüyor gibi gelse de 1-3 dakika içinde kasilmalar biter ve hastalar belli bir süre sonra nöbet öncesindeki normal aktivitelerini kazanirlar.

Epilepsi nöbetleri, degisik tiplerde olabilir. Nöbetler; büyük (genel, jeneralize tonik-klonik, grand mal, kasilma-çirpinma ile karakterize) yada küçük (kismi, parsiyel, sadece yüz, kol yada bacakta kasilma[basit parsiyel] veya anlamsiz konusma ve davranislar ile karakterize[kompleks parsiyel]) nöbetler seklinde ortaya çikabilir.

Ayrica kisa süreli (5-20 saniye), gözlerini dikip sabit bakma, bu anda cevapsizlik seklinde, kasilmasiz dalma nöbetleri (absans) ile; özellikle sabahlari uykudan uyandiktan sonraki dönemlerde ortaya çikan ve kollarda siçrama-atmalar tarzinda myoklonik nöbetler de olabilir.

Epilepsi bulasici bir hastalik degildir. Epilepsili kisinin hastaliginin baskalari tarafindan bilinmemesi için bir neden yoktur. Yakin arkadaslariniz, akraba ve komsulariniz, ögretmeniniz hastaliginiz hakkinda bilgi sahibi olmalidir.

Epilepsili kisi evlenebilir ve çocuk sahibi olabilir. Bayanlar hamile kalmadan önce mutlaka doktoru ile görüsmelidir. Tedavide kullanilan ilaçlarin çocuk üzerine degisik etkileri nedeniyle; gebelik öncesi nöbetlerin tipine ve durumuna bakilarak uygun ilaç ve dozu doktor tarafindan düzenlenmelidir.

Epilepsi tanisinda en önemli nokta; nöbetler hakkinda verilen bilgidir. Özellikle nöbeti gören kisinin doktor tarafindan dinlenmesi gerekir. O nedenle birisi nöbet geçirdiginde nöbet hakkinda notlar almak hatta video çekmek çok yarar saglar. Genel fizik ve nörolojik muayene yapildiktan sonra basvurulacak ilk laboratuar inceleme araci; elektroensefalografi (EEG) dir. Bu tetkik, saçli deriye elektrotlar yapistirilarak beyin dalgalarinin kaydedildigi bir yöntemdir. Normal EEG epilepsi olmadigini göstermez ve anormal EEG de her zaman epilepsi demek degildir. EEG tetkiki kisa süreli, dinamik bir tetkik oldugundan çekim sirasinda herhangi bir anormallik ortaya çikmayabilir. Bu nedenle; taniya yardimci olmak amaci ile tekrarlayan ya da uykusuzluk/uyku EEG çekimleri yapilabilir. Epilepsi hastaligi tanisinin konulmasinda en önemli tetkiktir. Bilgisayarli beyin tomografisi (BBT) ve magnetik rezonans incelemesi (MRI) epilepsi nöbetlerine neden olan olaylarin ortaya konmasinda yardimci olabilir.

Epilepsi ilaçla yada cerrahi olarak tedavi edilebilen, çogu hastada (%70-75) tek ilaçla nöbetlerin kontrol altina alinabildigi bir hastaliktir. Epilepsili hasta ilacini kullanarak aktif ve basarili bir yasam sürebilir. Epilepsi tedavisinde kullanilan ilaçlar; hastanin yasina, fiziksel durumuna ve nöbet tipine göre uzman doktor tarafindan verilmelidir. Bilinçsizce kullanilacak ilaç, nöbetleri önlemedigi gibi istenmeyen yan etkilere de neden olabilir.

Eger tedavi ile nöbetler bir kaç yil (hastanin durumuna göre 2-4 yil gibi) arka arkaya görülmezse, doktor kontrolünde ilaçlarin azaltilip kesilmesi denenebilir. Ancak ilaç kesiminden sonra nöbet tipine göre degismekle birlikte hastalarin dörtte birinde nöbetlerin tekrarlama riski oldugu bilinmelidir. Nöbetler tekrarlamazsa tedaviye son verilir, tekrarlarsa tedaviye yeniden baslanir. Ilacin kesilmesi, mutlaka hastayi izleyen doktor tarafindan karar verilmesi gereken önemli bir konudur.

Prof. Dr. Zeki GÖKÇIL