Arteriovenöz malformasyonlar (AVM)

AVM’ler anormal zatıf olarak yapılmış vir damar (arter ve venlerden oluşan) yumağıdır ve bu yumak kanamaya meyillidir. AVM’ler vücudun her yerinde olabilir fakat beyin veya omurilkte olduğunda kanamaları önemli yan etkilere neden olmaktadır. Embriolojik gelişme esnasında damarlarla beyin dokusuberaber oluşmaktadır burada oluşan anorml damar yumağının etrafındaki beyin dokusunda anormal özelliğe sahiptir bu nedenle etrafındaki doku ile beraber çıkarıldığında hastalarda nörolojik problem olmaz.

Dural AVM’ler beyni saran kalın zar olan dutramaterde yer almaktadırlar. AVM’ler bazen kafa travmalarından sonra gelişmektedirlerbunlar genellikle AV fistüldür.

Hastalığın görülme sıklığı

AVM’nin görülme sıklığı 100.000 de birdir
AVM’nin tahmin edilen prevalansı ise 100.000 de 18 kadardır
AVM’lerin üçte ikisi 40 yaşından önce olur
Her yıl 100 AVM hastasından dördünde kanama olmaktadır
Her kanama %15-20 oranında inme ve ölüme neden olabilir, hastaların % 30 unda nöroojik defisit, % 10 kadarında ise ölüm şansı vardır
Oluşan kanmada beynin değişik kısımlarını etkiler: intraserebral (% 41), subaraknoid (%24), intraventriküler (%12) ve kombine (%23).
AVM’ler spontan subaraknoşd kanamalarnda anevrizmalardan sonra ikinci sıradadırlar ve spontan SAK’ların % 10 kadarını yapar.
AVM’lerin yaklaşık % 1 kadarı epileptik nöbet ile ilk bulgu olarak kendini gözterir.

Şikayet ve bulgular

Aslında AVM’si olan hastada herhangi bir şikayet yoktur. Kanamamış AVM’ler genellikle şanseseri başka hastalık için tetkik yapılırken yada otopsi esnasında teşhis edilir. Buna raşmen %12 AVM hastasında ciddiden hafife şikayet ve bulgular vardır. AVM beyni irrite ederek başağrısı, epileptik nöbet gibi şikayetler yapabilir. En sık şikayet beyin kanamasıdır.aşagıdaki şikater ve bulgular olabilir:

Yeni başlayan epileptik nöbet
Kas güçsüzlüğü yada felç
Koordinasyon bozukluğu
Organize işleri yapmada zorluk
Baş dönmesi
Baş ağrısı
Görme problemleri
Konuşma problemleri
Anormal his olması uyuşukluk gibi
Hafıza problemleri
Mental konfüzyon
Halisinasyon
Demans

Teşhis

AVM genellikle MRI ve anjiografi ile teşhis edilir. Eğer tedav edilmezse AVM genişlema yada subaraknoid ve kanar ve beyin içinde kanar yada subaraknoid kanama olur beyinde hasar oluşur.

Kanamanın hasaralama etkisi kanamanın büyüklüğü ve yeri ile ilişkilidir. Derin yerleşimli olan AVM’ler yüzeyel olanlara göre daha fazla hasar verirler. Derine yerleşmiş olan AVM’lerin kanaması beyin parenkiminde hasara neden olur yapılması gereken şey AVM saptandığında özellikle yüzeyel olanlarda erken cerrahi yapmaktır.

Tedavi

Tedaviyi en az risk ile ve en tüksek oranda AVM lezyonunun tıkanmasına yönelik planlamalıyız. AVM’de üç çeşit tedav uygulanabilmaktadir, bunlar Mikrocerrahi olarak AVM’nin çıkarılması, stereotaktik radyocerrahi ve damar içinden girilerek tıkanması (endovasküler embolizasyon). Mikrocerrahi ile AVM nin tamamen ve hemen çıkarılması sözkonusu olmasına rağmen bazen kombine tedaviler uygulanmakadır.

Mikrocerrahi

AVM’lerin konjenital olması sebebiyle mikrocerrahi teknik ile etraf beyin dokusuyla çıkarılması genellikle beyne hasar vermeyecektir. Cerrahi genellikle elektif şartlarda yapılır ama AVM nedeniyle geniş kanaması olan hastalarda acil operasyonlarda düşünülebilir. Eğer bu kanama yüzeyel bir AVM’den olduysa cerrahi esnasında AVM’de çıkarılır, büyük derin bir AVM ise hematom boşaltılır kanama kontrol altına alınır ve hasta haha sonra elektif şartlarda cerrahiye alınır.

Eğer cerrahi yapılacaksa beyin cerrahı önce kraniotomi yapar daha sonra mikrocerrahi teknik ile AVM çıkarılır

Stereotaktik radyocerrahi

Stereotaktik radyocerrahi minimal invaziv bir tedavi olup göüntülerin bilgisayara yüklenmesi ve AVM nidusunun tespit edildikten sonra o noktaya ıçın verilmesi yapılır. Stereotaktik radyocerrahinin sıkıntılı yanı AVM büyüklüğü 3 -5 cm arasındaki çapı geçmemeli ve etki etmesi için 2 yıla kadar süre geçmesi beklenebilir, bu nedenle cerrahi olarak çıkarılamayan AVM’lerde bu işlem uygulanabilir.

Embolizasyon

Embolizasyon damar içinden küçük kateter ile girilerek AVM’ye yaklaşılır buradaki besleyici damarlar sıvı yapışkanlarla tıkanılır. Bu tedavi yöntemi le AVM’nin total oklüzyonu nadiren olur. Bu yöntem cerrahinin daha kolay yapılmasına olanak tanımaktadır yada AVM’nin büyüklüğü küçültülerek hastanın kolay radyocerrahi almasını sağlayabilir. Bazen de AVM,nin tıkanmasında kullnaılan materyal radyocerrahinin rahat yapılabilmesini engelleyebilir.

Sonuç

Hastaların sonucu AVM’in lokalizasyonuna, kanamış ise kanamanın büyüklüğüne ve oluşan nörolojik sekele bağlıdır. Birçok hasta mikrocerrahi ameliyatıyla bu hastalıktan kurtulmakta ve taburcu edilmektedir. Sadece embolizasyon ile AVM’nin total tıkanabilme şansı %5-10 rasındadır.

Bu yazıdaki bilgiler genel bilgi vermek amacı ile hazırlanmış olup bir doktordan alınan bilgilerin yerine kullanılamaz.