Derin Beyin stimülasyonu

Ağrı için derin beyin stimülasyonu (DBS) yapılması uzun yıllar önce yapılmaya başlamasına rağmen bu teknoloji son zamanlarda esansiyel titreme için kullanıldığı gibi bunun yanında Parkinson hastalığı, distoni ve multibl skleroz gibi hastalıklarla beraber olan titremelerde de kullnaılmaya başlanmıştır. Dünya genelinde kullnaımı gittikçe artmıştır (2007 verileri dünya çapında 35000 kişi).

Bu prosed,r sık kullanılan kalpdeki ritm bozukluklarını normale gerirmek için kullanılan kalp pili uygulaması ile karşılaştırılabilir. DBS beyndeki anormal siklus oluşumunu düzeltip beynin normal çalışmasını sağlamaktadır. Burada DBS nörolojik fonksiyon bozukluğuna neden olan beynin özellikli noktalarına devamlı elektrik uyarısı vererek problemi ortadan kaldırabilir. Beyindeki bu hedefler; talamusun ventralis intermediate nükleusu (Vim), globus pallidus interna (GPi) ve subtalamik nikleustur (STN).

DBS sisteminin üç komponenti vardır:

Elektrod; bu aslında etrafı kaplanmış, beyindeki hedefe yerleştirilen kablodur.
Elektrod, uzatma kablosu ile kafa derisinin altından, boyun omuz ve göğse gelir ve internal pals jeneratörü (IPG, pil) ile birleştirilir.
IPG yada pil denilen üçüncü komponent göğüs üzerine cilt altı olarak yerleştirilir.

Lokal anestezik ile kafa kemiğin küçük bir delik açılır. Hastanın nörolojik durumu değerlendirmek için hastanın uyanık olması gerekmektedir. Beyinde uyanık iken elektrodun ilerletilmesi hastada herhangi bir ağrıya neden olmaz çünkü beyin temas ağrıya neden olmaz. Bilgisayar ve başa koulan stereotaktik taç ile hedeflenen titremeninn nedeni olduğu düşünülen bölge nokta hassasiyetinde bulunabilir.doğru hedefte olduğu test edildikten sonra uzatma kablosu ciltaltından göğüsdeki kesiye uzatılır ve göğüse pil yerleştirilir.

Elektroda verilecek olan elektrik miktarı dışardan mıknatıs kullanılarak ayarlanır. Hastanın eline verilen mıknatıs ile hasta evde iken pil kapatılıp dışardayken açık tutulabilir. Kullanıma göre değişmek üzere 3 ila 5 yıl arasında pil dayanır. Pil lokal anestezi altında değiştirilir.

DBS cerrahi avantajları

İyi seçilmiş hastalarda DBS oldukça güvenli ve bazı riskler vardır. Olan riskler genellikle küçük ve tedavi edilebilirdir. %2-3 oranında beyin kanaması inme gibi riskler vardır, beyin omurilik sıvı sızıntısı olma olasılığıda azdır baş ağrısı yapabilir. Enfeksiyon olursa elektrod kablo ve pil çıkarılmalıdır.

Takip eden yan etkiler olabilir:

Geçici yüz ve uzuv karıncalanmaları olabilir
Geçici ağrı/şişme
Konulan materyale karşı allerji
Hafif felç
Konuşma ve görme problemleri
Şok yada itilme gibi his olması
Denge kaybı
Baş dönmesi
Koordinasyon bozukluğu
Konsatrasyon zorluğu

Elektrodlar ve elektrik sistemi iyi tolere edilir ve beyinde belirgin değişiklik yapmaz. Elektrodun orijinel implante edilen yerinden kayması olabilir. Stimülasyon durunca hastada normalden daha fazla miktarda titreme olabilir. 70 yaş üzerindeki hastalar için risler daha fazladır. Riskler ve faydalar mutlaka karşılaştırılmalıdır her nekadar hastaların büyük kısmı faydalansa bile bazı hastalar bu müdahaleden faydalanmayabilir bu konular hastalar ile mutlaka konuşulmalıdır.

Parkinson Hastalığı

Parkinson hastalığının başlangıcında beyinde dopamin üreten hücrelerin kaybı vardır. Normalde dopamin, beyindeki diğer nörotrasmitter denilen maddelerin ve bu nöronlar arasındaki hassas dengeyi kurmada ve dolayısıyla kasların hareketideki hassasiyeti sağlamaktadır. Yeterli dopamin olmayınca denge bozulur sonucunda da titreme (elde kolda bacakta ve çenede), rijitite (kollarda sertlik), hareketlerde yavaşlama, denge ve koordinasyonun bozulması Parkinson hastalığının ana semptomlarıdır.

Parkinsonda DBS’de STN u hedef olarak seçilmesi hem oldukça etkili hemde güvenli olduğu yıllardır yapılan uygulamalarda ortaya konulmuştur. Klinik olarak faydalanma göstermekte ve dopamin tedavisive ihtiyacı %50 ve 70 kadar azaltmaktadır. DBS, hastalığın bulgularının azalmasını sağlayıp hastalığın tedavi etmede faydası olmamaktadır.

DBS için uygun olan endikasyon ilaca dirençli orta yada şiddetli Parkinson hastalığı olan hastalara hareket bozukluğu tecrübesi olan Nöroloji uzmanınca konulmasıdır. Endiksyonda hastalık minimum 3 yıldır devam edilmeli ve yukardaki bulgulardan 4 ila 5 maddesinin bulunması gerekmektedir. Diğer endikasyonda hastanın ilaçlara karşı reaksiyon olmsıdır.

Diğer durumlar

Distoni

Son zamanlada yapılan çalışmalarda torsiyon distoni bulguları olan hastalarda GPi ye yapılan DBS uygulaması hastaların çoğunda faydalı olmuştur. DBS genellikle sekonder distoniden daha çok primer distonide etkilidir çünkü primer distonide beyinde yapısal beyin hasarı yoktur. Parkinson hastalığından farklı olarak distoni hastalarının DBS den faydalanması için süre geçmesi gerekmektedir genellikle hafta8-12 hafta gerekmektedir. Komplikasyonlar oldukça azdır.

Multibl sklerozis

DBS’in Multibl sklerozis (MS) deki yeri özelikle kolda olan tremoru durdurabilmektir. Ms’in diğer bulguları olan görme bozukluğu güç yada duyu kaybı gibi şikayetler DBSden fayda görmez ve hastalığın ilerleyişine pozitif etkisi yoktur.

Ciddi psikiatrik hastalıklar

Çalışmalar DBS’in hafıza, duygu bozukluğu, obsesif kompulsif hastalık ve tedaviye dirençli hastalıklarda fayda sağladığı gösterilmiştir. Kullnılan hasta sayısı az ve çalışmalar sınırlıdır, daha fazla çalışmaya ihtiyaç vardır.

Bu yazıdaki bilgiler genel bilgi vermek amacı ile hazırlanmış olup bir doktordan alınan bilgilerin yerine kullanılamaz.